بررسی ویژگی¬های محیطی شهر تاریخی زاهدان کهنه

    شهر تاریخی زاهدان کهنه در 20 کیلومتری جنوب شرقی زابل و در شمال حوزه­ی زهک سیستان واقع شده است. این شهر از پنج بخش مجزا به نام­های قلعه، ارگ اول یا ارگ زبرین، ارگ دوم یا ارگ فرودین، شارستان و ربض تشکیل شده است. شهر تاریخی زاهدان کهنه به روزگار حیات و آبادانی، یکی از بزرگترین شهرهای ایران به شمار می­رفت و در طول سده­های 5 تا 9 هجری قمری مرکزیت سیستان را بر عهده داشته است. از وسعت این شهر مهم سیستان، به دلیل آن که مجموعه­ی آثار و عوارض مصنوعی موجود در ربض آن با گذشت زمان و دخالت عوامل مختلف طبیعی و انسانی از بین رفته­اند، اطلاع دقیقی در دست نیست لیکن وسعت مجموعه­ی قلعه، ارگ و شارستان محصور آن به 272/248/3 متر مربع می­رسد.     نتایج مطالعات میدانی در این شهر که در طول سال­های 1381 و 1386 خورشیدی از سوی نگارندگان این نوشتار انجام گرفته است، آشکارا ثابت می­نماید که طراحان، شهرسازان و معماران شهر تاریخی زاهدان کهنه، قبل از آن که اقدام به ساخت شهر و بناهای موجود در آن نمایند، با انجام مطالعات کارشناسانه و علمی، نخست بر جغرافیای طبیعی منطقه تسلط یافته و سپس با در نظر گرفتن تمامی جوانب، اقدام به ساخت شهری نمودند که چون از همه گونه تمهیدات اقلیمی و سازگاری محیطی برخوردار بود، آسایش و آرامش را برای ساکنانش درپی داشت.